Misvattingen | Symptomen | Risicofactoren | Onderzoeken | Tips

Veelgestelde vragen

Tijdens gastlessen, trainingen en workshops komen er heel veel vragen voorbij over mijn meegemaakte kraambedpsychose. Deze vragen zal ik hieronder zo goed mogelijk proberen te beantwoorden.

Vragen Erasmus MC - 17 oktober 2019

1. Hebben je kinderen langetermijn gevolgen gekregen door je depressie en psychose? Denk je dat Jeroen of Mark iets heeft overgehouden aan die periode?

De eerste paar jaren heeft de jongste wat spraakproblemen gehad. We hebben toen een logopediste ingeschakeld. Nu is hij wat ouder en kletst de oren van je hoofd :-).

2. Hoe reageerde je zoon Mark op de situatie toen je de psychose doormaakte?

Hij was heel erg verdrietig. Gelukkig kreeg hij veel steun van mijn man en een hele goede vriendin.

3. Heeft het zin om direct postpartum al te screenen op symptomen?

Direct postpartum lijkt me niet zoveel zin hebben, maar ik kan me zo voorstellen dat er een aantal momenten kunnen zijn waarop gesignaleerd kan worden. In de eerste week na de bevalling, maar ook het controlemoment bij de verloskundige.

4. Merkte je in de dagen voorafgaand aan de psychose dat je je anders voelde dan na de eerste bevalling?

Nee, totaal niet. Er was geen verschil, hoogstens dat ik na de tweede geen kraamtranen heb gehad.

5. Wat heb je gemist qua begeleiding? Wat vind je het allerbelangrijkste dat verpleegkundigen of kraamverzorgenden qua begeleiding kunnen geven?

Tijdens de psychose heb ik vooral een ervaringsdeskundige gemist. Iemand die begrijpt wat je op dat moment doormaakt.

6. Wat heeft het voor invloed gehad op je relatie met je zoons?

Dat is moeilijk te zeggen, omdat ik niet weet of het anders zou zijn als het niet gebeurd was.

7. Heb je ooit een poging gedaan tot infanticide tijdens je psychose?

Nee, geen poging. Ik heb wel de gedachte gehad, omdat ik het idee had dat hij door de duivel bezeten was.

Vragen Erasmus MC - 28 maart 2019

1. Wist je wat het was?

Nee, ik had werkelijk geen idee wat er met me gebeurde toen ik in een psychose terechtkwam.

2. Ben je dingen vergeten?

Tijdens de psychose zijn er wel gedeeltes kwijt, en achteraf blijk ik een slecht geheugen te hebben.

3. Waar hadden de professionals in je omgeving je echt mee geholpen of kunnen helpen?

Ik denk dat een ervaringsdeskundige in dit geval meer geholpen zou hebben. Meer vanuit de ervaring spreken, en minder vanuit de kennis.

4. Denk je dat iedereen een stigma heeft?

Iedereen heeft vooroordelen, over van alles. Dat kan met opvoeding, achtergrond, cultuur en opleiding te maken hebben. Het belangrijkste is wat je ermee doet..

5. Hoe kijk je terug op die periode?

Die periode is ontzettend zwaar en heftig geweest, maar nu gelukkig achter de rug en mijn werk van gemaakt. Dat vind ik dan toch wel weer heel bijzonder.

6. Hoe ging het toen je thuis was?

Ik was erg overprikkeld, dus alles kwam op me af. Langzamerhand ging dat ook weer normaliseren, maar dat duurde toch wel een hele tijd.

7. Ben je bang om weer een psychisch probleem te krijgen?

Nee, ik ben niet bang. Wel alert. Ik ben alert op beginnende symptomen, die ik nu maar al te goed ken. Het heeft mij geholpen dat deze symptomen weer duidelijker werden toen ik in 2014 ontslagen werd. Mijn man maakte me erop attent.

8. Heeft je partner begeleiding gehad?

Nee, eigenlijk niet. Toendertijd (2008) was dat net onderzocht door een verpleegkundige, pas later is daar meer op ingestoken.

9. Vind je dat je anders bent door de psychose?

Ja, door zo'n heftige verandering verandert een mens wel.

10. Wat vond je fijn dat mensen tegen je zeiden, tijdens en na de psychose?

Tijdens de psychose had ik graag een ervaringsdeskundige gesproken. Na de psychose had ik graag gewild dat mensen niet meteen met een oordeel of oorzaak klaar zouden staan.

11. Hoe kijkt je man terug op die periode?

Het was voor hem ook heel zwaar om te zien dat iemand waar hij veel van houdt, zo ernstig ziek is.

12. Wat doet het met je als je het korte filmpje terugkijkt?

Eigenlijk niet zo heel erg veel, meer een verhaal alsof het van iemand anders is.

13. Ben je achteraf nog teruggeweest naar de kliniek?

Ja, daar ben ik zeker teruggeweest, meerdere keren zelfs. Niet voor opname, maar om mezelf ermee te confronteren. Met de heftigheid, het verdriet. Want dat was voor mij de manier om het te verwerken.

14. Hoe reageerde je oudste zoon bij terugkeer naar huis?

Mijn beste vriendin had hem verzekerd dat zijn moeder sterk genoeg zou zijn om dit door te komen. En daar had ze gelijk in. Hij heeft alles goed kunnen verwerken en was blij dat zijn moeder weer thuis was.

15. Had je angst om weer zwanger te worden?

Nee, die angst had ik niet. Het was meer dat ik niet meer zwanger wilde worden vanwege rugklachten.

16. Hoe was het contact met de jongste bij de terugkeer naar huis?

Hij ging toen meteen voor een aantal dagen naar de opvang. Dat hebben we expres gedaan, zodat ik volledig kon herstellen. Mijn man bracht hem, en ik haalde hem 's middags op. Op de andere dagen kon ik volledig de aandacht aan hem geven. Het was alleen wel erg duidelijk dat hij erg aan zijn vader hing, en minder aan mij. Maar ik heb niets geforceerd en hem de ruimte gegeven om zelf keuzes te maken. Uiteindelijk kwam het wel weer goed toen ik hem elke dag naar school bracht.

17. Dacht je man dat jullie hier nog uit zouden komen?

Het is moeilijk om in te schatten wat hij daarover dacht, maar hij wist wel dat hij met een sterke vrouw te maken had. Hij heeft altijd het vertrouwen in mij gehad, in al mijn doen en laten.

18. Hoe ging je partner hiermee om?

Mijn partner was heel zorgzaam en behulpzaam in alles. Hij is heel goed in staat geweest om kalm te blijven en de zaken te blijven overzien. Heel prettig om als vrouw op te kunnen bouwen.

19. Na hoeveel tijd kon je zeggen dat je weer de oude was?

Op zich zal ik natuurlijk nooit meer de persoon worden die ik daarvoor was, maar na 2 jaar kon ik de medicatie afbouwen en voelde ik dat ik wat meer mezelf werd.

20. Hoe is het voor je om de filmpjes en verhalen keer op keer opnieuw te moeten bekijken?

Voor mij is het niet moeilijk, ik word er niet meer emotioneel van.

21. Merk je gevolgen bij je kinderen?

Nu niet meer, maar toen de jongste klein was, heeft hij wel een achterstand in zijn taal gehad. Gelukkig kon dat met logopedie opgelost worden en kletst hij nu de oren van je hoofd.

22. Waarom willen vriendinnen geen contact meer met je?

Ik weet het niet, misschien vinden ze het toch wel een beetje 'eng' of gevaarlijk.

23. Wordt er geen neurologisch onderzoek gedaan bij zulke acute gedragsveranderingen?

Moeilijk om hier antwoord op te geven, zeker als een moeder in een psychose terechtkomt. Het 'andere gedrag' hangt natuurlijk nauw samen met datgene wat er in het lichaam gebeurt...

24. Weet je alles nog van je psychose?

Behalve een paar gedeeltes die ik kwijt ben, weet ik verder alles nog.

25. Hoe lang duurt het voordat je uit een psychose bent?

Dat duurde bij mij ongeveer 2 weken, maar dat verschilt per moeder.

26. Wisten je collega's wat er aan de hand was?

Uiteraard. Ik moest voor langere tijd worden opgenomen, dus dan zou het wel heel erg vreemd zijn dat ze niet zouden weten wat er aan de hand was.

27. Hoe voelde je je toen je voor het eerst hoorde en besefte wat je allemaal gedaan had?

Ik voelde vooral heel veel schaamte.

28. Als je vooraf had geweten wat je zou overkomen, was je dan toch zwanger geworden?

Ja, toch wel. Het is een behoorlijk heftige en nare ervaring, maar heeft me zeker ook veel gebracht (behalve een lieve zoon).

29. Hoe ging de begeleiding tijdens de opname, en waar bestond dit uit?

Er waren soms gesprekken individueel, maar dat was dan meestal het invullen van vragenlijsten. En natuurlijk de verzorging van mijn jongste kind, daar werd ik door een verpleegkundige begeleid. Een groepsgesprek was er elke dag, om te weten wat iedereen die dag ging doen.

30. Hoe ging het traject na de 5 weken opnameduur?

Na de opname was ik nog onder behandeling bij een psychiater, voor het instellen van het lithium qua bloedwaardes. Persoonlijk heb ik niet zoveel aan die gesprekken gehad, mijn verwerking was vooral door het schrijven van 2 boeken.

31. Wat weet je nog van de isoleercel?

Eigenlijk alles nog wel, vooral dat mijn stemmingen zo wisselden. De ene keer was ik berustend in de situatie, de andere keer bloedlink.

32. Heb je ooit je kind de schuld gegeven?

Nee, dat heb ik nooit gedaan. Ik wist vrij snel dat het een somatisch probleem was, dus dat was voor mij al duidelijk.

33. Zijn er op latere leeftijd problemen geweest met Jeroen?

Op zich trok hij wel erg veel naar zijn vader, maar dat is later wel goed gekomen.

34. Maakt de isoleercel het niet erger?

Voor mij was de isoleercel niet nodig geweest, maar ik heb er ook geen trauma aan overgehouden. Het had anders gekund, namelijk om met mij in gesprek te gaan hierover.

35. Speelde het geloof altijd een rol in het leven?

Tot dan toe wel, maar dat werd na deze ervaring heel anders. Het is zo ingrijpend dat mijn hele leven (en van mijn gezin) op z'n kop stond, dat ik daar anders naar ging kijken. Ik wil me niet meer conformeren aan een bepaalde gedachtengang.

36. Heeft deze gebeurtenis nog gevolgen gehad voor de ontwikkeling van mijn oudste zoon?

Niet direct, hij functioneert goed en doet inmiddels een HBO-studie.

37. Waarom dacht je dat je God was, en wat gebeurde er toen je je realiseerde dat dit niet zo was?

Ik kan daar geen verklaring voor geven en schaamde me achteraf best wel hiervoor. Inmiddels is dit allemaal alweer verleden tijd...

38. Heb je de situatie met je kinderen nog bespreekbaar gemaakt?

Ja, daar zijn we tot op heden nog steeds open over. Dus alles is bespreekbaar bij ons thuis.

39. Hoe voelde in die tijd de band met je kind?

Tijdens de psychose was ik er niet zo mee bezig. Pas later besefte ik dat dit ook een behoorlijke impact op die band heeft gehad.

40. Heb je nog weleens een schuldgevoel naar je man of kinderen toe?

Nee, dat schuldgevoel is er niet. Zeker omdat ik vrij snel wist dat het een somatisch probleem is en ik er dus helemaal niets aan kan doen.

Tot slot nog een reactie van een studente: "Geen vraag, maar wel mijn bewondering voor u! Bedankt voor het delen van deze ervaring."

Vragen LUMC - 13 februari 2019

1. Als een vrouw in een kraambedpsychose zover van de realiteit staat, denk je dat de baby veilig is bij de moeder?
Het kan een risico zijn om de baby bij de moeder te laten. Er zijn zeker gevallen bekend waarbij het niet goed is gegaan en waardoor het kindje is komen te overlijden. Maar er zijn ook verhalen van moeders bekend waarbij de hulpverlening te snel ingegrepen heeft, terwijl de moeder best in staat was om haar kindje te kunnen verzorgen. In het algemeen adviseert men een 24-uurs-systeem waarbij de moeder continu in de gaten wordt gehouden, en anders is het raadzaam om na te gaan of er plek is op een MBU (Moeder-Baby-Unit).

2. Heb je nu nog weleens van die gedachten, of een gek gevoel dat er iets niet te plaatsen is in het hoofd of wat er in het lichaam gebeurt?
Ik ben me erg bewust van wat er met mij gebeurt en hoe ik daar op reageer. Na die periode van toen (2008) zijn er daarna nog 2 momenten geweest waarbij ik merkte dat ik beginnende symptomen kreeg. Op dat moment was ik ook meteen in staat om het aan te geven en te voorkomen dat ik opnieuw psychotisch zou worden.

3. Hoe is je relatie nu met betrekking tot je kinderen? Hebben ze veel meegekregen of er iets aan overgehouden?
De relatie met mijn kinderen is prima. De oudste was toendertijd 11 jaar, dus hij heeft het meer bewust meegemaakt. Verder is er eigenlijk niets bijzonders op te merken. Misschien nog wel iets positiefs, namelijk dat mijn oudste zoon (nu 21) heel goed kan praten. Hij heeft een keer een vriendin uit zijn vriendenkring opgezocht toen zij opgenomen was in een psychiatrische kliniek.

4. Heeft uw ex-man zijn gevoelens over deze periode met u gedeeld?
De periode waarin ik de kraambedpsychose meemaakte, heb ik met mijn huidige man doorgemaakt. Mijn ex-partner en ik spreken elkaar verder nooit.

5. Ben je gelovig (ivm God en de duivel)?
Ik ben wel zo opgevoed, maar ben daarin nu niet praktiserend. Het geloof heeft voor mij nu geen enkele toegevoegde waarde meer.

6. Wat heeft dit met de relatie tussen jou en je man gedaan? Is je man nog bang dat dit je nog eens overkomt?
Het is een behoorlijk heftige periode geweest, maar daar zijn we goed uit gekomen. Hij is er niet bang voor, zeker ook omdat hij juist de symptomen signaleerde toen het even niet zo goed ging op latere momenten (zie vraag 2).

7. Had je contact met je pasgeboren kind tijdens de opname, en hoe heb je de hechting tussen jullie beiden ervaren?
Mijn jongste zoon was destijds ook opgenomen op de MBU (Moeder-Baby-Unit), maar eerlijk gezegd was ik totaal niet met hem bezig tijdens de psychose, alleen het hoognodige zoals de flesvoeding en in bad doen.

8. Hoe kijken je kinderen terug op de periode van opname?
De jongste heeft het natuurlijk veel minder bewust meegemaakt (hij was net geboren), maar voor de oudste was dit natuurlijk erg verdrietig. Hij heeft gelukkig veel steun gehad aan mijn man (zijn stiefvader) en aan alle vrienden en familie die ons geholpen hebben.

9. Heeft je oudste zoon deze psychose bewust meegemaakt en hoe heeft hij dit beleefd?
Hij was toen 11 jaar en (ik vraag het hem net, omdat hij op dit moment terwijl ik dit schrijf, tegenover hem zit) kan zich alleen nog de plekken herinneren waar ik opgenomen was en het moment dat ik een stoel door een raam wilde gooien.

10. Wat was de meest indrukwekkende/intense waan of hallucinatie tijdens de psychose?
De meest afschuwelijke momenten van de psychose was toen ik in de kliniek zat en ik duizenden keuzes moest maken over goed en kwaad. Alsof ik in een soort levensecht spel zat en verder moest komen naar 'een volgend level'. Daarbij moest ik keuzes maken over gezinsleden en familie, waarbij het over leven of dood ging. Die keuzes bouwden zich op en leken zich te stapelen. En toen ik met het stapelen klaar was, werden die keuzes in omgekeerde volgorde uitgerold. En bij ieder antwoord kreeg ik er een geluksgevoel bij wat dus uiteindelijk resulteerde in een megagroot geluksgevoel. Dat moment zal ik op deze aarde nooit meer gaan beleven.

11. Werd je bang van jezelf omdat je je gedrag niet herkende of had je het niet door?
Voor mij was de psychose een nieuwe realiteit geworden, zodanig dat ik het zelfs vreemd vond waarom ik 39 jaar lang niet door heb gehad dat ik God was. Werkelijk alles wordt omgekeerd om het voor mezelf kloppend te houden, waarschijnlijk om toch nog ergens een veiligheid te hebben.

https://www.facebook.com/Kraambedpsychose

Psychiatrie Erasmus MC

(0031) 10 - 704 01 39

Vragen Erasmus MC - 15 november 2018

1. Ben je bang om weer in een psychose te raken?
Nee, ik ben niet bang. Wel alert. Ik ben alert op beginnende symptomen, die ik nu maar al te goed ken. Het heeft mij geholpen dat deze symptomen weer duidelijker werden toen ik in 2014 ontslagen werd. Mijn man maakte me erop attent.

2. Is het moeilijk om erover te praten?
Nee, dat is voor mij niet moeilijk. Die ervaring staat al zo ver bij me vandaan dat ik geen opkomende emoties bij mezelf merk.

3. Hoe lang heb je in de isoleercel gezeten? En wanneer word je daar geplaatst? Hoe vaak en wanneer komt er een verpleegkundige langs?
Ik heb daar 24 uur in gezeten en werd daar in geplaatst omdat ik een stoel boven mijn hoofd had gehouden en gevraagd had door welk raam deze kon. Ik had al voor langere tijd bij de uitgang gezeten (ik wilde daar weg) en vond dat het lang genoeg geduurd had. Er heb gezien dat er een keer een verpleegkundige (door het raampje) kwam kijken. Verder werd ik met een camera (bovenin die ruimte) geobserveerd.

4. Ik zag de duivel in mijn kindje. Wat was het moment dat je zag waardoor je daar van overtuigd was?
Ik zag dat zijn oogjes alle kanten op draaiden (mijn baby was nog zo klein dat hij met zijn oogjes nog niet kon focussen), waardoor ik de conclusie trok dat mijn kind door de duivel bezeten was. Daarnaast kwam het doordat ik vanuit een soort intuitie binnenkreeg dat hij door de duivel bezeten was, omdat ik hem door de schrik bijna liet vallen.

5. Hoe was de omgang naderhand met je jongste kind? Heb je het gevoel gehad dat je geen goede moeder was of kon worden? En hoe was dit voor je man?
De eerste paar jaren vond ik moeizaam, ik merkte dat mijn kind meer gehecht was aan mijn man dan aan mij. Letterlijk duwde hij me dan weg. Voor mij was dat heel pijnlijk, maar er was wel het besef dat ik mezelf niet wilde opdringen aan hem. Anders zou ik over zijn grenzen heengaan en dat wilde ik niet. Ik heb dit nooit opgevat als 'dat ik geen goede moeder zou zijn', simpelweg omdat ik al eerder ervaren had (met mijn oudste zoon) dat ik dat wel was. Mijn man is altijd een grote steun voor mij, en nog steeds.

6. Hoe heb je dit verwerkt? Hoe is je familie er mee omgegaan?
Ik heb al mijn ervaringen in 2 boeken opgeschreven, dat was mijn verwerking. Door erover te praten is dit binnen ons gezin een onderwerp dat gewoon aan de orde mag komen, op de momenten dat het nodig is.

7. Als je in een psychose zit, hoe ver heb je dat door?
Dat ligt eraan of je vantevoren op de hoogte bent dat je in een kraambedpsychose kan belanden. Wellicht had ik het eerder doorgehad als ik het had geweten.

8. Heb je nog gevolgen gehad van de psychose, zoals vergeetachtig zijn?
Ik had lang last van ontstekingen en slaapproblemen (ik zie een relatie tussen deze twee) en van concentratieproblemen, geheugen en niet meer kunnen multitasken.

9. Is de relatie met je man veranderd?
Deze is verstevigd. Het is opmerkelijk dat vanuit de Ervaringsgroep Kraambedpsychose er ervaringen zijn dat OF de relatie verstevigd wordt OF juist verslechterd is. Er lijkt bijna geen middenweg te zijn.

10. Herkende je je man nog wel als je partner?
Ja, tijdens de psychose was dat zo. Hij bleef wel een soort constante factor tijdens die periode.

11. Wanneer realiseerde je je dat het 'over' was en dat je weer in de realiteit was?
Het moment dat ik er uit kwam, was net zo acuut als dat ik er in gegaan was. Toen mijn man, mijn schoonzus en oudste zoon op bezoek waren, zei ik tegen hen dat ik ze niet vertrouwde en dat ik de gedachte had dat ze mij dingen influisterden om me in een psychose te houden. Op dat moment ging mijn oudste zoon huilen en kwam ik terug in de realiteit.

12. Herinner je je alles nog of weet je dat uit verhalen van anderen?
Er zijn een paar stukken die ik me niet meer kan herinneren, maar het meeste eigenlijk wel. Maar omdat mijn ervaring steeds langer geleden is, kunnen sommige herinneringen naar de achtergrond gaan. Ik merk dat als ik mijn boeken lees, dat ik me dan weer herinner dat ik in die situatie zat.

13. Heb je tijdens de psychose beseft dat je anders was dan anders, en dat het niet klopte?
Ik wist wel dat ik in een andere situatie zat, maar dit was mijn nieuwe realiteit. Pas toen ik stencils las over 'postpartum psychose', wist ik dat ik daar in terecht was gekomen. Het gevoel van 'niet kloppen' had ik niet in een psychose, omdat alles in mijn nieuwe realiteit voor mij wel klopte.

14. Merkte dat Jeroen hechtingsproblemen had als gevolg van de psychose?
Jeroen heeft mij de eerste jaren wel afgewezen en letterlijk soms ook weggeduwd. Dat kan best wel het gevolg hiervan zijn geweest, maar heb hem letterlijk en figuurlijk de ruimte gegeven om aan mij te hechten. Toen hij eenmaal naar school ging en ik hem daar elke dag naartoe bracht, werd onze band pas hechter.

15. Zie je achteraf de hallucinaties anders? Of is er alleen de herinnering van hoe deze toen beleefd is?
Ik kan nu zelf meer verklaren doordat ik ook meer theoretische kennis heb hierover. Daardoor is het voor mij mogelijk om bepaalde verbindingen te leggen die professionals niet kunnen leggen, omdat ze die ervaringskennis missen.

16. Waren er in de kraamweek symptomen die je pas achteraf bemerkte?
Nee, er waren geen symptomen dat ik in een psychose zou belanden. Het enige wat ik weet, is dat mijn temperatuur op de 5e dag steeg, maar dat kan ook het gevolg zijn van de borstvoeding die op gang komt. Kraamverzorgenden weten dat rond die dag die temperatuur kan stijgen.

17. Hebben je kinderen nu nog last van de periode waarin jij depressief of psychotisch was?
Ongetwijfeld zal deze periode gevolgen hebben gehad op onbewust niveau, maar verder zijn er momenteel geen aanwijzingen dat er op bewust niveau zaken spelen.

18. Hoe was deze periode voor jouw oudste kind en welk effect heeft het op hem gehad?
Deze periode was natuurlijk voor hem ontzettend verdrietig. Hij had met zijn vader al geen innige band, dus toen ik opgenomen werd, was dat voor hem helemaal afschuwelijk. Gelukkig heb ik fijne vrienden om me heen, en een vriendin heeft hem verteld dat hij een sterke moeder heeft en ze wist dat ik heel hard zou knokken om te herstellen. En dat heeft ze goed ingeschat :-).

19. Wat helpt - vanuit verpleegkundig oogpunt - voor iemand die in een psychose zit? Wat kun je aanreiken?
Gewoon luisteren, geen aannames doen, vragen stellen, op haar gemak laten zijn. Soms kan niets doen juist ook helpen.

20. Is er nog de angst of gedachte dat het kan terugkomen (niet zwanger-gerelateerd)?
Er ie een moment geweest dat ik beginnende symptomen kreeg. In 2014 werd ik ontslagen en kreeg bepaalde symptomen terug. Ik herkende dat (mede dankzij mijn man) en kon het voorkomen dat ik verder afgleed.

21. Als je naar je jongste zoon kijkt, vraag je je dan af of hij alles heeft doorgehad, en ook wat er daarna allemaal gebeurd is? En of hij zich daar later schuldig door zal voelen?
Ik kan het me afvragen, maar het heeft voor mij weinig zin. Wel krijgt hij steeds een stukje meer informatie over die periode. Ik zal hem in ieder geval goed begeleiden bij de momenten dat hij bepaalde negatieve gevoelens ervaart. Of anders met een andere hulpverlener laat praten, omdat ik te dichtbij voor hem ben.

22. Is het voor jou heftig om je film steeds weer te zien en je verhaal te vertellen? Komt het daardoor niet weer naar boven?
Nee, voor mij is het niet heftig om te zien en te vertellen. Ik heb al zo vaak mijn verhaal verteld en de film gezien dat ik er geen vervelende gevoelens van krijg. Mijn verwerking zat in het schrijven van twee boeken.

23. Hoe reageerde je omgeving? Hoe heb je het verteld?
Omdat ik al opgenomen was, heeft mijn man die berichtgeving naar buiten gebracht.

24. Heb je tijdens de psychose beseft dat je er zelf in zat?
Ja, er was een moment dat ik het besefte, maar niet wist hoe ik er uit kon komen.

25. Kwamen de ideeen, zoals telepathie, ineens op?
Ja, dat kwam vanuit mijn onderbewustzijn omhoog, ik kan dat verder niet verklaren.

26. Hoe dacht je over je pasgeboren kind?
Dat was verschillend. De ene keer was het gewoon mijn kind en de andere keer dacht ik dat hij door de duivel bezeten was.

27. Hoe is de band met je zoon nu?
De band met beide kinderen is goed.

28. Hoe voel je je nu?
Ik voel me al jaren verder prima, in dit opzicht. Ik kan er ook goed mee omgaan.

29. Hoe dacht je over je zoon? Bestond hij in de psychose ook echt? Heb je hem kwaad willen doen?
Ik dacht dat hij bezeten was van de duivel en wilde hem ook echt wat aandoen. Gelukkig waren we samen opgenomen, zodat hij veilig was en ik hem toch kon verzorgen.

30. Hoe was voor jou de ervaring in de isoleercel?
Op zich is het natuurlijk een verdrietig idee om in de kraamtijd daar te zitten, maar ik heb er geen trauma aan overgehouden. Ik was afwisselend boos en weer rustig, en uiteindelijk ben ik totaal uitgeput in slaap gevallen. Ik werd wakker gemaakt door hulpverleners die ineens in mijn cel waren. Ik was toen heel bang om ze aan te kijken.

31. Voelt de psychose voor jou nog steeds als 'realiteit'?
Absoluut niet, volgens mij zou dat ook niet goed zijn als dat wel zo was. Het is zelfs een hele andere toestand als een hypnose (ik pas bij mezelf regelmatig hypnose toe, overigens raad ik dat vrouwen met een psychotische achtergrond niet direct aan, daarvoor moet die psychotische kwetsbaarheid lang achter je liggen en niet meer latent aanwezig zijn).

32. Ben je weleens bang dat een andere psychische aandoening je nog gaat overkomen in de toekomst?
Ik ben niet zo angstig ingesteld en leef goed in het hier en nu. Dus wat er in de toekomst gaat gebeuren, daar houd ik me niet echt mee bezig.

33. Was je gelovig, omdat je tijdens de psychose God was, iemand ging dopen en anderen wilde vertellen dat jij God was?
Ja, en dan de nadruk op 'was'. Ik ben gelovig opgevoed, maar doe daar nu niet meer iets actiefs mee.

34. Kan je nu nog omschrijven hoe je je voelde toen je jezelf als God zag?
Ik denk dat de omschrijving 'dat ik mezelf als God zag' niet passend is, het is meer 'op het moment dat ik God was'. Dus ik werd het zelf (associatie), in plaats van dat ik van een afstand naar mezelf zou kijken (dissociatie). Dat voelde voor mij als een soort almachtig gevoel, alsof ik verbonden was met alle mensen in de wereld. Het was geen akelig gevoel, wel heel apart om dat mee te maken.

35. Wat is het ergste moment dat je hebt meegemaakt?
Het ergste vond ik achteraf dat ik de gedachte heb gehad om mijn kind iets te willen aandoen. Nu kan ik ook omschrijven waarom dat gebeurde en hoe dat kan, maar dan nog blijft het naar om te weten dat ik die gedachte had.

36. Is de psychose ook de reden geweest van de scheiding?
Mijn man en ik zijn nog bij elkaar, ik heb jaren voor mijn kraambedpsychose een relatiebreuk meegemaakt.

37. Zijn er momenten dat de psychotische gevoelens of beelden terugkomen?
Tijdens mijn ontslag kwamen er symptomen terug die ik herkende. De beelden die ik had tijdens mijn hallucinaties kan ik me nog wel herinneren, maar komen niet meer direct terug.

Vragen LUMC - 10 oktober 2018

1. Hoe heeft uw man u gesteund tijdens de kraambedpsychose?

Mijn man kwam elke dag op bezoek en zorgde voor ons oudste kind thuis en ons jongste kind in de Moeder-Baby-Unit. Overdag werkte hij, na zijn werk maakte hij het eten klaar en kwam dan daarna op bezoek. Een behoorlijke opgave voor hem, en dat alleen al maakte dat ik me gesteund voelde.

2. Hoe hebben je zoons het ervaren?

Voor de oudste was het een behoorlijk pittige periode, maar mijn man heeft hem goed kunnen begeleiden. De jongste had er geen weet van, hij was net een week oud.

3. Heb je ooit de gedachte gehad om nog eens zwanger te worden?
Ja, die mogelijkheid is er nog steeds. Maar het was niet zozeer de psychose die me daar vanaf zou houden, maar mijn rugklachten (hernia) die te heftig waren na de tweede bevalling. Zo'n 10 maanden na de psychose moest ik wegens zware herniaklachten opgenomen worden in het ziekenhuis.

4. Ben je bang om dit ooit weer mee te maken? Bij een ingrijpende gebeurtenis in je leven of misschien een andere aanleiding?
Nee, ik ben niet bang. Wel alert. Ik ben alert op beginnende symptomen, die ik nu maar al te goed ken. Het heeft mij geholpen dat deze symptomen weer duidelijker werden toen ik in 2014 ontslagen werd. Mijn man maakte me erop attent.

Vragen Erasmus MC - 12 april 2018

1. Heb je het gevoel dat Jeroen tekort is gekomen en kreeg je daardoor een schuldgevoel?
Van een schuldgevoel heb ik geen last gehad. Dat heeft te maken met het feit dat ik wist dat het een somatisch probleem is en er dus niets aan kon doen. Het gevoel dat Jeroen wellicht in de beginperiode iets tekort is gekomen, heb ik ruimschoots kunnen inhalen, omdat ik het eerste jaar veel thuis was en bracht dus veel tijd met hem door.

2. Heeft u last gehad van infanticide?
Helaas is er een moment geweest dat ik tijdens de psychose het idee had dat er echt iets goed mis was met mijn kindje. En met 'iets mis' bedoel ik: bezeten door de duivel. Ik vertelde dat tegen mijn man en gaf aan dat ons kind niet zou moeten leven. Immers, ik wilde geen kindje dat onder invloed was van de duivel. Voor jou als lezer wellicht ontzettend heftig en pijnlijk om te lezen, maar in een psychose kunnen zulke onrealistische gedachten zomaar ontstaan.

3. Kunt u zich de gebeurtenissen tijdens de psychose allemaal herinneren of is dit aan u verteld?
Alle gebeurtenissen kan ik me nog herinneren, hoewel soms - doordat het steeds langer geleden is - ik me dingen niet altijd meer kan herinneren. Maar als ik in mijn boeken blader, dan weet ik weer dat al mijn gedachten en gevoelens toen ook daadwerkelijk aanwezig waren.

4. Hoe komt het dat 2 vriendinnen geen contact meer met je willen?
De ene vriendin wilde - koste wat het kost - langskomen. Ik was toendertijd nog helemaal niet in orde en kon geen visite ontvangen wegens overprikkeling. Zelfs de verjaardag van mijn oma (die toen 90 werd) moest ik overslaan. Toen ik die vriendin een mailtje stuurde, was dat voor haar de druppel. Ze gaf als antwoord dat ze de kadootjes via Marktplaats had verkocht. Met de andere vriendin, die ik al heel lang kende, heb ik nog wel even contact gehad, maar nam later geen contact meer met me op. Toen dat contact steeds langer uitbleef, durfde ik ook niet meer te bellen. En uiteindelijk is dat contact verwaterd, wat ik nog steeds heel erg jammer vind.

5. Om welke reden ben je in de isoleercel terechtgekomen?
Mijn doel was - vanaf het moment dat ik opgenomen werd - om weer naar huis te kunnen. In mijn psychotische toestand was ik niet in staat om te zien of dat wel veilig genoeg was. Maar daar had ik zelf geen boodschap aan en zette bij de ingang een stoel neer. Op dit stoel heb ik uren gezeten, want die deur bleef hermetisch gesloten. En bezoekers kwamen binnen via de zij-ingang via de verpleegpost. Toen ik het wachten zat was, heb ik de stoel boven mijn hoofd gehouden en netjes gevraagd door welk raam deze mocht. Daar was de verpleging het niet mee eens, met als gevolg een gang naar de isoleercel.

6. Heb je je jongste zoon de schuld gegeven van de psychose?
Nee, dat heb ik nooit gedaan. Simpelweg omdat ik weet dat het een somatisch probleem is.

7. Bent u bang dat de psychose terugkomt, bijvoorbeeld na een heftige gebeurtenis?
Ik ben daar eerlijk gezegd niet zo mee bezig. Als dat zo zou zijn, dan zie ik het dan wel weer. Tijdens mijn ontslag van mijn werk (in 2014) heb ik beginnende klachten gehad. Toen ik me daar bewust van werd, heb ik mezelf tot de orde geroepen en een volgende psychose weten te voorkomen.

8. Hoe herinner je je alles?
Soms nog als een soort bizar verhaal, een nachtmerrie die ik heel snel achter me wilde laten. Meer het gevoel van 'ik verdien een beter leven' en heb daar al het mogelijke voor gedaan om mezelf weer op de rit te krijgen.

9. Is het confronterend om dit werk te doen? Kun je wat er gebeurd is, ook echt loslaten?
Nee, het is niet confronterend. Het schrijven van mijn 2 boeken is mijn therapie geweest. En daarna heb ik al heel wat keren mijn verhaal verteld, en er komen geen emoties meer naar boven. Als dat zo zou zijn, vind ik dat ik dit werk niet goed zou kunnen doen. Die enkele keer dat er een brok in mijn keel komt, dan geef ik dat aan en de reden waarom dat gebeurt.

10. Hoe kan het dat je alles nog weet?
Tijdens de psychose heb ik al veel opgeschreven van wat ik meemaakte. Ik wilde uitleg geven en vastleggen wat ik voelde en dacht. Dat heeft me geholpen om achteraf de gebeurtenissen op te kunnen schrijven in mijn boeken.

11. Hoe bouwt een psychose zich af?
Ik vind deze lastig te beantwoorden, omdat ik vrij acuut weer uit de psychose kwam. Het was voor mij dus niet een kwestie van 'dat het steeds beter ging'. Van het ene op het andere moment wist ik dat ik uit de psychose was. Toen moest ik de verpleegkundigen nog overtuigen dat ik er uit was...

12. Is er iets in uw geloof veranderd?
Ja, daar is zeker iets veranderd. Ik wil me nu niet conformeren aan een geloof. Ik vind het belangrijker dat we respectvol met elkaar omgaan in plaats van elkaar te bestrijden met religieuze regels en uitspraken.

13. Heeft de psychose gevolgen gehad voor de band met uw jongste zoon?
De eerste paar jaren trok de jongste erg naar zijn vader toe. Als mijn man thuis kwam van zijn werk, bestond ik voor mijn jongste niet meer. Hij duwde mij dan van zich af. Daar heb ik nooit moeilijk over gedaan, maar net zo lang gewacht totdat hij er zelf klaar voor was om een betere band te hebben. Toen hij eenmaal naar school ging en ik hem daar naartoe bracht, had ik tijdens de autorit veel tijd om met hem te praten. Zodoende werd die band steeds hechter.

14. Hebben je kinderen gemerkt dat je in een psychose zat en hebben ze daar nog last van?
De jongste heeft er weinig van gemerkt, omdat hij toen net geboren was. Of de oudste besefte dat ik in een psychose zat, dat weet ik niet. Ik denk dat het voor hem lastig was om te begrijpen. Eerlijk gezegd heb ik hem dat nooit gevraagd. Omdat ik altijd erg open ben over wat mij overkomen is, is het binnen ons gezin gewoon bespreekbaar.

15. Hebben je kinderen restverschijnselen overgehouden aan je psychose?
Behalve het feit dat de jongste de eerste jaren wat spraakproblemen heeft gehad, zijn er verder geen andere dingen te benoemen. En of zijn spraak verband houdt met het feit dat ik een psychose doormaakte, dat zullen we nooit weten.

16. Ben je ook geweigerd, benadeeld of als gevaarlijk beschouwd?
Bijna dagelijks verschijnen in de media berichten over 'verwarde personen'. Het is soms zo frustrerend om te zien dat er zoveel onbegrip is. Daarom blijf ik mijn verhaal vertellen, om steeds maar weer te laten zien dat het ook tijdelijk kan zijn.

17. Wanneer was je hersteld?
Dit lijkt een simpele vraag, maar de vraag is: welk soort herstel? Als het echt gaat om klachten, dan had ik zelfs 6 jaar later nog last van slaapproblemen en ontstekingen. Als het gaat om afbouwen van medicatie, dan was dat na 2 jaar. Als het gaat om de terugkeer naar mijn werkplek, dan was dat na iets meer dan 1 jaar. En psychosegevoelig blijf ik wellicht voor de rest van mijn leven. Maar daar ben ik niet dagelijks meer mee bezig.

18. Nu je zelf mensen begeleidt, hoe lukt dat als je geen 2 dingen tegelijk kan doen?
Op het moment dat ik me focus op de persoon, is het niet nodig om 2 dingen tegelijk te kunnen. Juist de rust en de tijd nemen om iemand een eigen proces te laten doormaken is belangrijk om te herstellen. Ik neem de ruimte om bepaalde uitspraken met elkaar te combineren en verpakt in een volgende vraag de ander te laten nadenken.

19. Zijn er nu nog triggers voor u?
Ik ben me bewust van mijn psychosegevoeligheid, wellicht zal ik deze de rest van mijn leven houden. Met heftige gebeurtenissen ben ik altijd alert hierop.

20. Is Jeroen in gevaar geweest? Had je hem wat aangedaan als je niet was opgenomen?
Dat is zeker zo geweest, en ik ben me bewust van zo'n confronterend antwoord. Er is een moment geweest dat ik tegen mijn man zei dat ik twijfelde of Jeroen 'door de duivel bezeten was'. Gelukkig was ik op dat moment opgenomen. Ik had er niet aan moeten denken om dit thuis door te maken.

21. Hoe was het voor u om in de isoleercel te zitten en hoe staat u hier tegenover?
Ik heb dit niet als traumatisch ervaren, misschien vanwege het feit dat het 'maar' 24 uur was. Het heeft bij mij ertoe geleid dat ik me toen realiseerde dat als ik er ooit uit zou komen, de wereld van mij zou gaan horen. Dus uiteindelijk wel iets positiefs. In de isoleercel maakte ik zowel angsten, irritaties en boosheid als kracht, rust en vastberadenheid mee. Deze gevoelens wisselden elkaar telkens af. Toch begrijp ik wel dat er veel mensen zijn die dit afgeschaft willen hebben. Het vergroot het gevoel van onmacht en afhankelijkheid en druist dus totaal in tegen het feit dat mensen wellicht ook eigen regie kunnen voeren.

22. Welke restverschijnselen waren er?
Ik had lang last van ontstekingen en slaapproblemen (ik zie zelf een relatie tussen deze twee) en van concentratieproblemen, geheugen en niet meer kunnen multitasken.

23. Was u niet juist wantrouwig naar uw vader omdat hij medicatie aanraadde, terwijl hij er zelf altijd tegen was?
Nee, dat wantrouwen had ik nu juist niet.

24. Hoe ging je oudste zoon om met de situatie? En praat hij hier nog over?
Hij was erg verdrietig toen hij met zijn vader en opa wegreed bij de kliniek waar hij bij mij op bezoek was geweest. Met zijn handen maakte hij een soort schermpje aan de zijkant van zijn hoofd om voor mij verborgen te houden dat hij zat te huilen. Eén van mijn beste vriendinnen heeft hem steeds verteld dat ze wist dat ik sterk genoeg was om hier uit te komen. Dat heeft ze hem steeds verteld. Mijn zoon en ik kunnen openlijk praten over deze periode. Hij weet ook dat hij altijd vragen kan stellen.

25. Hoe deal je ermee om zo'n ellendige fase keer op keer naar boven te halen en jezelf in de realiteit te houden? Heb je niet de behoefte om het achter je te laten? Wat drijft je?
De verwerking van deze periode zijn mijn 2 boeken geweest. Daar heb ik alle tranen gelaten die er nodig waren om dit achter me te kunnen laten. Daarom is het nu niet lastig om dit steeds naar boven te halen. Als dat zo was, dan zou ik mijn werk niet kunnen doen. Mocht er ergens een brokje in mijn keel ontstaan, dan vertel ik dat dat gebeurt en ook waarom. Meestal gaat het dan om een nieuwe gedachte of inzicht waar ik emotioneel van word. Ik kan me nu niet heugen wanneer dat voor het laatst was. Simpelweg omdat het nu mijn werk is geworden, is mijn eigen keuze dat ik er steeds vaker over mag vertellen. Ik zie het meer als een voorrecht dan dat het mij zelf raakt. En daarbij vind ik het belangrijk - zeker omdat ik veel uitleg geef - dat mensen zich realiseren welke impact het doormaken van een psychose heeft.

Van een verpleegkundige kreeg ik een briefje met de tekst: "Ik heb heel veel respect voor jou, hoe je in het leven staat na wat je allemaal hebt doorgemaakt. Je gedrevenheid en de wens dat meer mensen hier alles over moeten weten, zal voor veel moeders die dit ook doormaken, een enorme steun zijn! Ik wens je alle goeds en veel succes met je verdere loopbaan en in je leven, samen met man en kinderen."Wat een mooie afsluiting van wederom een geweldige lesdag die ik op het Erasmus MC mocht geven. Alle verpleegkundigen wil ik bedanken voor de inzet en het respect die ik terugkreeg tijdens de gastlessen.

Vragen Erasmus MC - 12 oktober 2017

1. Wat zou je voor tips geven aan verpleegkundigen?
Ik zou als tip geven om begrip te tonen voor eventuele symptomen die ze kunnen krijgen. Hoe onwerkelijk en vreemd deze voor jou kunnen zijn, voor de moeder is het haar realiteit.

2. Wat vond je het fijnste in de begeleiding die je van verpleegkundigen kreeg?
De rust en de regelmaat waren helpend.

3. Hoe is je oudste zoon bij deze periode betrokken geweest?
Mijn man heeft ervoor gezorgd dat hij vaak meekon naar het ziekenhuis. Jammergenoeg mocht hij niet op de Moeder-Baby-Unit komen, vanwege de leeftijdsgrens van 12 jaar (mijn zoon was destijds 11).

4. Heeft het je weerhouden van een eventuele volgende zwangerschap?
Niet de psychose zelf, maar de zwaarte van een zwangerschap heeft mij ervan weerhouden om een volgende zwangerschap aan te durven. Ik heb twee keer een hernia gehad.

5. Heb je nog weleens traumatische gedachten van de separeercel?
Nee, daar heb ik geen trauma aan overgehouden.

6. Hoe was het in de isoleercel? Het lijkt me dat je meer behoefte hebt aan mensen om je heen in plaats van eenzaamheid.
Achteraf gezien hadden de verpleegkundigen met mij in gesprek kunnen gaan over mijn gedrag. Tijdens een psychose overzie je niet de gevolgen van je eigen handelen.

7. Merk je restverschijnselen bij je kinderen?
De eerste jaren heeft de jongste moeite gehad met duidelijk praten. We zullen nooit weten of dat is gekomen door de opname in het ziekenhuis of dat dat sowieso gebeurd zou zijn.

8. Hoe was de periode na de opname? Hoe voelde je je toen?
Na het meemaken van de psychose kwam ik in een depressie terecht en daarna een periode van oververmoeidheid. Het heeft dus even geduurd voordat ik mezelf weer op orde had, zeker ook omdat 3 maanden na de psychose mijn schoonvader overleed en ik 9 maanden na de psychose een tweede hernia meemaakte.

9. Hoe was de periode voor je gezin?
Afschuwelijk en zwaar. Dit gun je geen enkel gezin.

10. Wat dacht je man toen je naar hem toeliep toen je net in een psychose was beland?
Ik zag de paniek in zijn ogen, terwijl hij van zichzelf een hele rustige man is.

11. Is het bekend geworden wat de trigger is geweest voor het ontwikkelen van de psychose?
Het immuunsysteem wordt als oorzaak gezien voor het ontwikkelen van een kraambedpsychose.

12. Hoe kwam je uiteindelijk uit de psychose?
Dat was net zo acuut als dat ik er in gegaan was. Toen mijn man, mijn schoonzus en oudste zoon op bezoek waren, zei ik tegen hen dat ik ze niet vertrouwde en dat ik de gedachte had dat ze mij dingen influisterden om me in een psychose te houden. Op dat moment ging mijn oudste zoon huilen en kwam ik terug in de realiteit.

13. Hoe ging je oudste zoon hiermee om? Heeft hij nooit gedacht: dit komt door mijn broertje?
Of hij die gedachte heeft gehad, dat heb ik hem nooit gevraagd.

14. Wat doet het nu nog met je dat je dit hebt meegemaakt?
Het is een periode die ik heel erg goed verwerkt heb. Er zijn geen onderwerpen door mij onbesproken gelaten, dus in die zin kan ik hier heel goed mee uit de voeten. Dat moet ook eigenlijk wel, anders zou ik niet kunnen doen wat ik nu doe. Als ik elke keer met tranen een gastles zou moeten geven, dan zou dat voor mij betekenen dat ik zaken nog niet verwerkt heb.

15. Heb je nu nog klachten?
Geen psychische klachten, hoogstens periodes van slecht slapen en wat minder energie.

16. Denk je dat jouw opvoeding invloed heeft gehad op de psychose?
Nee, dat heeft het absoluut niet.

17. Heb je naast suïcidale gedachten ook gedachten aan infanticide gehad?
Ja, die zijn er zeker geweest. Hoewel ik weet dat ik mijn kinderen nooit wat aan zou willen doen, is dat idee tijdens een psychose volledig anders. Hersenen werken dan niet meer naar behoren, een mens kan vreemde dingen doen.

18. Heeft je zoon blijvende ontwikkelingsproblemen?
Nee, daar is geen sprake van.

19. Welke rol heeft je partner aangenomen hierin?
Hij is voor mij de stabiele factor en iemand waar ik op kan vertrouwen.

20. Hoe lang duurde het voordat je hersteld was?
Na een jaar ben ik weer aan het werk gegaan en na twee jaar heb ik de medicijnen afgebouwd. Het ligt er dus een beetje aan wat onder 'herstel' verstaan wordt.

21. Hebben je zoons iets meegekregen van de depressieve klachten en psychotische ervaringen en hier iets aan overgehouden?
Nee, ze hebben er gelukkig niets aan overgehouden.

1. Kun je achteraf zeggen dat er al symptomen waren?
Nee, er waren op de dag dat ik acuut psychotisch werd geen symptomen merkbaar. Juist omdat het bij mij zo acuut verliep, is daar geen verslechtering gedurende een periode geweest. Ik raakte binnen 10 seconden psychotisch, dus wist zelf niet wat er gebeurde. Overigens is vanuit de Ervaringsgroep Kraambedpsychose bekend dat het merendeel in de loop van de dagen meer symptomen krijgt en verloopt dat proces geleidelijker.

2. Wanneer was het moment dat je wist dat je God niet was?
Op het moment dat ik weer acuut uit de psychose kwam, ongeveer 2 weken later nadat de psychose begonnen was. Toen pas besefte ik dat ik uit een andere realiteit (dimensie) kwam en realiseerde ik me dat dit van tijdelijke aard was. Overigens maak ik er weleens een grap over door te zeggen dat God even wat ATV-dagen heeft genomen en de wereld tijdelijk aan mij toevertrouwde :-).

3. Durfde je je kinderen nog aan te kijken?
Bij met name de jongste was dat in het begin wel een probleem. In hem had ik de duivel gezien en het heeft dan ook een tijd geduurd voordat mijn angstgevoelens daarover weg waren.

4. Voelde je schaamte?
Absoluut. Op het moment dat ik uit de psychose kwam, schaamde ik me voor mijn uitspraken. Eigenlijk schaamde ik me minder voor wat er gebeurd was, omdat ik me realiseerde dat ik daar niets aan kon doen. Maar de uitspraken over dat ik God geweest was, kon ik toen pas meer in perspectief plaatsen.

5. Heb je vertrouwen in jezelf terug moeten krijgen?
Zeker. Dat was behoorlijk ondermijnd. En dan met name het vertrouwen in datgene wat ik had gezien (hallucinaties) en het vertrouwen dat het allemaal weer goed zou komen. De angsten die ik daarna thuis had, waren zo ontzettend heftig dat dat allemaal een plek moest krijgen.

6. Had je de eerste 5 dagen na de bevalling nergens last van?
Nee, echt helemaal niets kon er op wijzen dat er iets te gebeuren stond. Ik was echt heel erg relaxed, deden het rustig aan met visite en ik genoot ook echt van de aandacht voor ons als gezin. Ik sliep goed, at gezond, dus echt nergens was er iets merkbaar.

7. Was je bang om nog een keer zwanger te worden?
Nee, daar ben ik nooit bang voor geweest. We hebben zelfs een derde kind overwogen, maar vanwege mijn rugklachten (2x een hernia) vond ik dat niet verstandig. Het meemaken van een kraambedpsychose is voor mij dus niet bepalend geweest om geen kinderen meer te krijgen.

8. Wat was er fijn voor jou in je omgeving?
In mijn persoonlijke omgeving hebben mijn man en kinderen altijd begrip gehad voor datgene wat ik heb meegemaakt. Mijn man weet alles wat ik heb meegemaakt en daardoor voelt het voor mij geen belemmering meer om dingen te vertellen. Het is erg fijn om zoveel warmte en begrip te voelen.

9. Waar heb je iets aan gehad?
Wat voor mij erg belangrijk geweest is, is het feit dat ik de ruimte en tijd heb gehad om mijn ervaring te kunnen opschrijven. Dat is eigenlijk mijn eigen therapie geweest. Tijdens het schrijven van mijn 2 boeken heb ik heel wat tranen gelaten.

10. Wat weet je nog van de tijd in de isoleercel?
Eigenlijk alles nog wel. Hoewel in de loop van de tijd de herinneringen eraan vervagen. Wat mij nog steeds het meeste bij blijft is toendertijd mijn gedachte 'Als ik hier ooit uit kom, dan gaan mensen van mij horen'. Ik heb die 24 uur in de isoleercel absoluut niet als helpend ervaren. En hoewel ik begrijp dat hulpverleners actie wilden ondernemen toen ik - met een stoel boven mijn hoofd - gevraagd heb door welke raam die mocht, was het voor mij voldoende geweest als ze eenvoudigweg met mij hadden gesproken.

11. Was je na het meemaken van deze ervaring bang voor een terugval?
Ik had niet in de gaten dat dat mogelijk was, maar toen ik na een half jaar zelf de medicatie ging afbouwen, werd ik door de psychiater erop gewezen dat tijdens het eerste jaar er een groter risico bestaat op terugval. Om die reden heb ik mijn eigen wijsheid even in de koelkast geparkeerd en gebruik gemaakt van de wijsheid van de psychiater.

12. Heb je er iets aan overgehouden? Heb je nog klachten?
Ik heb tot medio 2016 (dus 8 jaar lang) last gehad van ontstekingen en regelmatig heel erg slecht slapen. Er waren dagen bij dat ik tot 5 uur in de ochtend beneden zat, om vervolgens dagen daarna slecht geconcentreerd te zijn en weinig energie te hebben. Ik ben in augustus 2016 bij een orthomoleculair therapeut geweest en heb een Levend Bloed Analyse laten doen. Daar kwam uit dat ik teveel gist- en eiwitcellen in mijn bloed had wat kan wijzen op een slecht werkend immuunsysteem. En omdat de hypothese bij kraambedpsychose ook over het immuunsysteem gaat, werden voor mij op dat moment heel veel dingen duidelijk. Daarna met supplementen de laatste restverschijnselen aangepakt. Ik werd me erna van bewust dat suikers een hele slechte invloed heeft op mijn slaapritme. Die probeer ik dan ook zoveel mogelijk te vermijden.

13. Wie was je op het moment dat je niet in de psychose was?
Daar was ik op dat moment niet mee bezig. Ik werd zo ontzettend binnenstebuiten gekeerd dat ik er totaal niet mee bezig was wanneer ik wie zou moeten zijn.

14. Heb je deze situatie beter verwerkt door er over te praten en informatie te delen?
Door mijn ervaringen in 2 boeken te verwerken, was dat - achteraf gezien - mijn verwerking. Naast de begeleiding vanuit het Erasmus MC voor wat betreft medicatie, heb ik verder geen adequate nazorg gekregen. Er was iemand van de thuiszorg geregeld die mijn rust en regelmaat moest bieden. Toen ik haar vertelde wat er met mij gebeurd was, en ze antwoordde dat ze nog nooit van een 'kraambedpsychose' had gehoord, was het voor mij al klaar. Daarna liet ze haar multomap, agenda en telefoon bij mij thuis liggen, en ik vroeg me toen terecht af wat haar toegevoegde waarde zou worden.

15. Had je tijdens de psychose het gevoel dat je moest vechten voor het 'vreemde'?
Dat een psychose een enorm gevecht is (voornamelijk met mezelf), dat is wel duidelijk. Maar vechten 'tegen het vreemde' kan ik zelf niet plaatsen. Het was misschien meer een gevecht hoe ik mij als mens staande kon houden, omdat alles in het leven op dat moment op losse schroeven kwam te staan.

16. Ben je nog weleens bang dat je na een grote verandering een terugval kan krijgen? Na welke situatie denk je dat dat kan gebeuren?
Ik heb na mijn ontslag bij mijn werkgever in 2014 ook weer beginnende psychotische klachten gehad. Dat was niet zozeer vanwege het ontslag zelf, maar omdat er in de ontslagbrief en tijdens gesprekken met HR zoveel tegenstrijdigheden waren dat het voor mij heel moeilijk werd om in psychische balans te blijven. Er waren zoveel dingen die niet in overeenstemming waren met elkaar dat ik daar de draad begon kwijt te raken. Na het schrijven van een brief hierover - waarin ik vertelde dat het voor mij kantje boord was - kreeg ik geen reactie.

17. Heb je het je kind kwalijk genomen dat je psychotisch werd?
Omdat ik vanuit onderzoeken door het Erasmus MC weet dat het een somatische oorzaak heeft, kon ik voor mezelf al heel snel bepaalde schuldgevoelens verklaren. Als ik zelf al niet weet hoe ik het had kunnen voorkomen, dan zal ik mijn jongste kind al helemaal niets verwijten.

18. Ben je teleurgesteld in jezelf dat dit jou is overkomen?
Nee, niet teleurgesteld. Ik vind het wel jammer dat ik tot twee keer toe niet de mogelijkheid heb gehad om een gezellige kraamtijd te hebben. Ik was drie maanden na de eerste bevalling zwaar depressief geraakt.

19. Zie je de gebeurtenis als een zwakte?
Ik zie het niet als een zwakte. Ieder mens is kwetsbaar, ook al willen we graag geloven dat we als mens onfeilbaar en sterk zijn. En in de tegenwoordige tijd helpt het ook niet mee dat mensen vaak alleen maar de 'leuke dingen in het leven' op sociale media zetten.

20. Ben je na die kraambedpsychose nog een keer psychotisch geweest?
Wel bijna die ene keer in 2014 na mijn ontslag (zie vraag 16).

21. Blijf je in je dagelijks leven altijd rekening houden met een terugval?
Nee, ik sta hier niet meer elke dag bij stil. Dan zou de rest van mijn leven geregeerd worden door angsten en dat laat ik zelf niet toe. Daarvoor heb ik nu een te leuk leven. Uiteraard kan het wel zo zijn dat er ooit een terugval kan komen. Ik heb natuurlijk toch te maken met een psychosegevoeligheid. In situaties die ingrijpend zijn in een mensenleven ben ik extra alert. Aan de andere kant zit ik weleens te bedenken wat ik zou doen als ik er weer in zou belanden. Ik heb in ieder geval aan mijn man laten weten dat ik niet opgenomen wil worden of van medicatie voorzien. Ik denk dat ik mentaal sterk genoeg ben om daar op eigen houtje weer uit te komen.

22. Is er een verandering ontstaan op emotioneel vlak ten opzichte van je kinderen? Zo ja, hoe uit zich dat?
Ik heb gemerkt dat ik qua emoties wat oppervlakkiger ben geworden. En ja, soms ook naar mijn kinderen of mijn man toe. Zeker omdat ik het kan vergelijken met de 39 jaar dat ik nooit psychotisch ben geweest. Ik heb een lang tijd als referentiekader wat dat betreft. In mijn leven kan ik nu minder genieten van dingen. Niet dat ik depressief ben, maar het genieten is een stuk minder geworden.

23. Hoe heeft de psychose de band met je zoons beinvloed?
De eerste paar jaar was de band met mijn jongste kind onvoldoende. Hij trok heel erg naar zijn vader toe, en dat was voor mij erg pijnlijk om te ervaren. Lange tijd bestond ik niet voor hem. Ik heb hem nooit gedwongen om wel een band te krijgen, want ik wilde dat hij als kind daar aan toe zou zijn en dat dat niet door mij afgedwongen moest worden. Pas sinds de tijd dat hij naar school gaat en ik hem iedere dag breng, is die band veranderd. Nu (2017) hangt hij elke dag om mijn nek en zegt "Mama, ik hou van je".

24. Kun je je alles nog herinneren of hebben anderen dit moeten navertellen?
Ik kan me vrijwel alles herinneren, ook omdat ik dit heb opgeschreven in mijn 2 boeken. Er is wel een periode geweest waarvan ik me niets kan herinneren, dat was de eerste dagen dat ik opgenomen was. Ik was - achteraf gezien - gewoon 4 uur tijd kwijt, terwijl ik dacht dat het maar 10 seconden waren. Of dat door de psychose kwam of door de medicatie, dat weet ik niet. Maar die 4 uur tijd kwijt zijn is wel erg heftig om dat achteraf te beseffen.

25. Hoe emotioneel is het voor jezelf als je dit verhaal steeds opnieuw vertelt?
Eigenlijk helemaal niet. Ik heb mijn ervaringsverhaal al opgeschreven in mijn boeken en heb al zoveel presentaties gegeven dat het mij niet meer raakt. Wat dat betreft is een stukje emotie kwijt zijn dan toch ook wel weer helpend :-).

26. Hoe ervaar je het als je andere vrouwen begeleidt die nu in een psychose zitten?
Ik begeleid geen andere vrouwen in een psychose, wel coach ik moeders die met de nasleep ervan te maken hebben. Ze missen in de huidige begeleiding de nazorg ervan die een ervaringsdeskundige nu juist zo goed zou kunnen doen.

27. Na hoeveel tijd voelde je jezelf weer echt goed?
Na een jaar ging ik weer terug naar mijn werk en had het idee dat ik wel weer mezelf was. Ik had toen nog zware medicatie die ik een jaar later ben gaan afbouwen. En nu kan ik zelf ook zeggen dat ik ook de restverschijnselen (slecht slapen, last van ontstekingen) aardig onder controle heb. Daarom verklaar ik mezelf niet alleen als hersteld, maar ook als genezen.

28. Herbeleef je de gevoelens van die periode nu nog steeds?
Nee, daar is geen sprake van. Ik wil juist nog weleens die periode overdenken, zodat ik deze aandoening voor anderen meer inzichtelijk kan maken. Want dat er nog zoveel onbegrip en vooroordelen over psychose zijn, dat is schrikbarend. De media helpt ook niet echt mee om daarin het beeld over mensen te veranderen.

29. Ben je perfectionistisch?
Dit is een vraag waarbij ik een paar jaar geleden flink van in de stress zou zijn geschoten. Nu niet meer, en daarom kan ik deze zonder boosheid beantwoorden. De gedachte hierachter ligt waarschijnlijk in het vooroordeel dat moeders door hun drukke bestaan met teveel hooi op hun vork 'doorschieten' in een psychose. Waar dat idee vandaan komt, weet ik niet en vind ik ook erg stigmatiserend. Is dat bij hulpverleners ontstaan met de gedachte dat moeders door een bevalling depressief kunnen raken, en als dat erger wordt, in een psychose kunnen 'schieten'? Alsof door perfectionisme een psychose kan ontstaan. Dat is dus echt onjuist. Als ik aan de andere kant vertel dat men vaak denkt dat het moeders zijn die zich aan de rand van de samenleving bevinden, dan kan ik ook daar een ontkennend antwoord op geven. Kortom, inmiddels ben ik erachter dat het dus niet uitmaakt wat ik dan vertel. Als die gedachtes bij mensen blijven bestaan, dan is de enige manier voor mij om door te gaan en te blijven vertellen welke invloed deze aandoening op mijzelf heeft gehad.

30. Heb je tijdens de psychose ook dingen gedaan die je je niet meer herinnert?
Of ik dingen gedaan heb, dat weet ik niet en is mij achteraf ook niet verteld. Ik heb een periode van 4 uur meegemaakt waarvan ik niet meer weet wat ik gedaan heb.

31. Heb je een schuldgevoel naar je man en kinderen toe?
Nee, dat heb ik niet. Toen ik wist dat ik er niets aan kon doen, was dat schuldgevoel al snel weg.

32. Heb je nog weleens het idee dat je nog steeds 'gek' bent?
Voor mij is het nu best lastig om te weten of ik 'normaal' functioneer. Volgens mij bestaat er binnen de GGZ al decennialang de vraag 'Wat is normaal?'. En daarnaast, wat voor de ene persoon gek is, is voor de ander compleet normaal.

33. Was je onveilig voor jezelf, of voor anderen?
Ja. Omdat ik door de psychose niet meer wist wat realiteit was en wat niet, werd het voor mij erg moeilijk om te bepalen wat goed was en wat niet. Voor mezelf ontbrak ook het gevoel van veiligheid en dat is een afschuwelijk gevoel.

34. Gebruik je nu nog medicatie, ben je onder controle?
In 2010 heb ik medicatie (lithium) afgebouwd en sindsdien heb ik geen medicatie meer gebruikt. Overigens 'lees' ik deze vraag altijd anders, ik interpreteer deze als 'Zou het op dit moment ook fout kunnen gaan?' Het is wellicht een invulling van mijn kant, maar die gedachte komt bij mij altijd naar boven als ik deze vraag voorbij hoor komen.

35. Had je graag borstvoeding gegeven? Zo ja, voelde je je hier schuldig over dat dat niet meer kon?
Al na de eerste bevalling gaf ik geen borstvoeding, dus er was geen reden om me hier schuldig over te voelen.

36. Heb je er ook positieve dingen aan overgehouden?
Ja. Ik heb nu meer rust, omdat ik niet meer kan multitasken. Voorheen kon ik meerdere dingen tegelijk. Nu ik dat niet meer kan, mis ik het eigenlijk helemaal niet. Ook heb ik meer begrip gekregen voor andere mensen met psychische klachten. En als laatste heb ik er nu uiteindelijk mijn werk van kunnen maken. Sinds 2016 ben ik in opleiding tot integratief psychotherapeut.

37. Was de omschakeling naar de kraambedpsychose binnen 1 dag of ging hier langere tijd overheen?
Sterker nog, binnen 10 seconden gebeurde dit. Ik werd er dus volledig door overvallen. Vanuit de Ervaringsgroep Kraambedpsychose weet ik dat de meeste moeders niet zo acuut in een psychose belanden, maar in de loop van een aantal dagen in een verslechterde toestand raken.

38. Kan door de medicatie je gevoel anders zijn?
Ja, ik merkte door het gebruik van lithium dat ik een soort 'bescherming' om me heen had. Dat merkte ik pas toen ik die medicatie ging afbouwen. Ik kreeg na het afbouwen in 3 maanden tijd vier keer oog- en keelontsteking. Die ontstekingsreactie is dus al die tijd onderdrukt geweest. Nu ik vrij ben van medicatie voelt dat voor mij echt als een bevrijding.

39. Hoe lang na de psychose schreef je jouw boeken?
Ik ben op 17 november 2008 opgenomen en in september 2010 kwam mijn eerste boek 'Na het bidden ga ik dood' uit. In oktober 2011 kwam mijn tweede boek 'Angst en Onrust' uit.

40. Hoe heeft je man die periode beleefd?
Uiteraard als bijzonder zwaar. In eerste instantie wist hij natuurlijk niet wat er met me aan de hand was, maar wist wel dat het goed fout was. Daarbij is hij elke avond naar het Erasmus MC gereden en had hij ook de zorg voor onze oudste zoon (destijds 11 jaar).

41. Welke invloed heeft deze gebeurtenis op jullie relatie gehad?
We weten heel goed wat we aan elkaar hebben en kunnen er ook gewoon grappen over maken. Omdat ik in het begin van de psychose over telepathie heb gesproken, kunnen we daar nu nog wel om lachen.

42. Waren jouw kinderen bang voor je?
Nee, volgens mij niet.

43. Kan je man goed praten over wat er is gebeurd?
Niet altijd. Ik kan zelf wel vrijuit met hem erover praten, maar soms is er een moment waar hij dan heel even moeite mee heeft.

44. Hoe is het nu met Jeroen?
Met Jeroen gaat het prima. Het is een vrolijk mannetje en kletst de oren van je hoofd.

45. Hoe is nu de band met je man?
Goed, het heeft onze band eerder versterkt.

46. Heb je Jeroen iets aan willen doen?
Helaas moet ik daar het antwoord 'ja' op geven. Gelukkig was ik toen al opgenomen in het Erasmus MC, maar er is daar een situatie ontstaan waarbij ik tegen mijn man vertelde dat mijn kind niet in orde was.

47. Hoe ging het met je jongste zoon tijdens en na de psychose?
Die was toen nog erg klein. Hij werd mee opgenomen op de Moeder-Baby-Unit. Ik kon hem dus - onder begeleiding van een verpleegkundige - verzorgen.

48. Hoe is de band met je jongste kind nu? Is dit door de psychose beinvloed?
De band met Jeroen is nu goed, maar dat is niet steeds zo geweest. Hij trok in het begin erg naar mijn man toe en liet mij vaak links liggen. Dat was soms heel erg pijnlijk, maar heb hem altijd de ruimte gegeven om die (onbewuste) gevoelens te kunnen verwerken.

49. Hebben je kinderen angsten of problemen aan deze situatie overgehouden?
Bij mijn weten niet. De jongste heeft 'normale' angsten gehad zoals de angst voor spoken 's avonds. Toen ik hem vertelde dat het spookje in zijn blootje zou staan als je hem op z'n hoofd zou zetten, was zijn angst omgezet in een lachwekkende situatie. Ik raad het iedere ouder aan om dit te vertellen :-).

50. Hoe was die periode voor je oudste zoon? Heeft hij er op latere leeftijd last van gehad?
Die periode was erg verdrietig voor hem. Hij heeft het natuurlijk bewust meegemaakt dat zijn moeder zo in de war raakte. Hij werd gerustgesteld door een vriendin van mij die tegen hem vertelde dat zijn moeder erg sterk is en er wel weer bovenop zou komen.

51. Wordt er thuis nog veel over de situatie van toen gesproken?
Omdat het mijn werk is geworden is de openheid hierover binnen ons gezin heel normaal.

52. Heb je na die periode nog contact gehad met de kraamverzorgende? Zo ja, wat was haar reactie?
Ik heb naderhand de kraamverzorgende gesproken. Voor haar was het ook prettig om een nagesprek te hebben over deze ervaring. Ze twijfelde aan zichzelf of ze misschien signalen gemist had die ze had moeten rapporteren. Ik heb haar laten weten dat ze op geen enkele manier dit had kunnen zien of had kunnen opmerken. Later heb ik een training gegeven bij de kraamzorgorganisatie waar ze werkzaam is. Die training was erg zinvol, omdat ze nu een beter inzicht kregen in het herkennen van symptomen. Dit belichten vanuit ervaringskennis geeft een heel ander beeld dan vanuit een boek of door ervaringen van anderen te horen.

53. Heb je iets gemist in de hulpverlening?
Ja, ik heb een ervaringsdeskundige gemist. Iemand die daadwerkelijk begreep wat ik voelde en wat die psychotische ervaring met me had gedaan. Daarnaast heb ik vooral gesprekken gemist. Over wat ik voelde en wat ik meemaakte. Omdat de hulpverlening bij voorbaat al bepaald heeft dat gesprekken belastend kunnen zijn, worden gesprekken tot minimaal gereduceerd. Hoe goed en ervaren de hulpverlening ook is, het zelf ervaren van een kraambedpsychose is iets heel anders.

54. Wat vond je juist fijn tijdens de opname?
Een hele lastige vraag. Wat ik als prettig heb ervaren is de deskundigheid van de hulpverleners. Ze zijn in staat om moeders te helpen en nu achteraf ook open te staan voor de inbreng die ik heb vanuit ervaringskennis. Overigens is dat van beide kanten, want ik begrijp nu dat zij als hulpverleners met heel veel dilemma's geconfronteerd worden.

55. Sprak je jouw triggers uit naar verpleegkundigen of hield je deze voor jezelf?
Nee, vanwege mijn enorme angst sprak ik deze niet uit. Het is voor leken amper te bevatten, maar die angst zorgde ervoor dat ik werkelijk niemand vertrouwen. En als het vertrouwen ontbreekt, dan durf je niet open te zijn.

56. Wat kun je als hulpverlener beter wel of niet zeggen tegen een patient met een kraambedpsychose?
Je kunt eigenlijk alles wel zeggen. Ik begrijp eerlijk gezegd niet wat je niet zou kunnen zeggen. De vraag is of het goed aankomt...

57. Wat heeft jou geholpen, of juist niet?
Mij heeft het geholpen dat ik wist dat het Erasmus MC onderzoek doet naar kraambedpsychose. Dat was voor mij in die zin helpend dat ik meteen mijn schaamtegevoel kwijt was. Als zij er onderzoek naar doen, waarom zou ik me dan schamen?

58. Na hoeveel dagen werd de huisarts ingeschakeld?
Dezelfde avond, omdat het al direct duidelijk was dat er een groot probleem was ontstaan.

59. Merkte je vanuit je werkomgeving onbegrip? Of zelfs afschuw?
Nee, er was geen onbegrip of afschuw. Men heeft er begrip voor gehad. Dat maakte het voor mij des te gemakkelijker om mijn werk weer te kunnen oppakken.

60. Wat waren de redenen van vroegere vriendinnen om afstand van je te nemen?
Ik weet niet wat de redenen zijn, maar misschien vinden ze het eng.

61. Kunnen alle vrouwen zich een kraambedpsychose zo goed herinneren?
Nee, er zijn moeders die zich de hele periode niets tot bijna niets kunnen herinneren. Dat is per moeder verschillend.